Değişkenler

Değişken denen şey, yani Variable, nesneye atanmış bir işaretçidir aslında. Ne demiştik? Ruby'de her şey bir nesne yani Object. Bu nesnelere erişmek için aracıdır değişkenler.

Farklı farklı türleri vardır. Birazdan bunlara değineceğiz. En basit anlamda değişken tanımlamak;

a = 5
user_email = "example@foo.com"

şeklinde olur. Yukarıdaki örnekte a ve user_email değişkenin adıdır. Değeri ise eşittir işaretinden sonra gelendir.

Yani yukarıda; a ya sayı olarak 5 ve user_email e metin olarak example@foo.com değerleri atanmıştır.

Ruby Duck Typing şeklinde çalışır. Yani atama yapmadan önce ne tür bir değer ataması yapacağımızı belirtmemize gerek yok. Ruby zaten a = 5 dediğimizde, "Hmmm, bu değer Fixnum türünde" diye değerlendirir.

Duck Typing demek şudur; Eğer ördek gibi yürüyorsa, ördek gibi ses çıkartıyorsa e o zaman bu bir Ördektir! İngilizcesi;

When I see a bird that walks like a duck and swims like a duck and quacks like a duck, I call that bird a duck

Yani, bir kuş, eğer ördek gibi yürüyorsa, ördek gibi yüzüyorsa ve ördek gibi ses çıkarıyorsa ben buna Ördek derim!

Metinsel Atamalar ve Tırnak Kullanımı

Yeri gelmişken hızlıca bir konuya değinmek istiyorum. Metinsel değişkenler tanımlarken (String) eşitlik esnasında tek ya da çift tırnak işareti kullanabiliriz. Fakat aradaki farkı bilerek kullanmamız gerekir.

String içinde değişken kullanımı yaptığımız zaman yani;

a = 41
puts "Siz tam #{a} yaşındasınız"

gibi bir durumda, gördüğünüz gibi #{a} şeklinde yazı içinde değişken kullandık. Bu kodun çıktısı aşağıdaki gibi olacak.

Siz tam 41 yaşındasınız

Format olarak Ruby'de, #{BU KISIMDA KOD ÇALIŞIR} şeklinde istediğimiz kodu çalıştırma yetkimiz var. Bu işlem sadece çift tırnak kullanımında geçerlidir. Başka bir örnek vermek gerekirse;

a = 41
puts "Siz tam #{a+2} yaşındasınız"

Yukarıdaki örnekte Ruby a+2 komutunu çalıştıracaktır ve sonuç olarak 43 değerini bulacaktır ve bunu ekrana yazdıracak. Yani sonuç:

Siz tam 43 yaşındasınız

şeklinde olacaktır. Ancak aynı kodu tek tırnak kullanarak yapmış olsaydık;

a = 41
puts 'Siz tam #{a} yaşındasınız'

çıktısı:

Siz tam #{a} yaşındasınız

olacaktı. Tek tırnak içinde bu işlem çalışmaz!

Local (Bölgesel)

Bölgesel ya da Yerel değişkenler, bir scope içindeki değişkenlerdir. Scope nedir? Kodun çalıştığı bölge olarak tanımlayabiliriz. Bu tür değişkenler mutlaka küçük harfle ya da _ (underscore) işareti ile başlamalıdır. Kesinlike @, @@ ya da $ işareti gibi ön ekler alamazlar.

out_text = "vigo"
def greet_user(user_name)
  out_text = "Merhaba #{user_name}"
end

puts greet_user("vigo")  # Merhaba vigo
puts out_text            # vigo

Program çalıştığında out_text değişkeninin değeri vigo olarak atanmaktadır. Daha sonra 6. satırda greet_user method'u (fonksiyonu) çalıştığında, o methodun içerisinde out_text değişkeninin değeri değiştiriliyor gibi görünüyor. Daha sonra 7. satırda out_text değişkeninin değeri puts methodu ile ekrana yazdırılmaktadır. Ancak burada çıktılara baktığınızda methodun içerisindeki out_text değişkenindeki değişim, programın en başında tanımladığımız out_text değişkenin değerini etkilememiştir. Method içerisinde kalmıştır. Burada method içerisindeki out_text değişkeni aslında local variable yani yerel değişken şeklinde çalışmaktadır.

Global (Genel)

$ işaretiyle başlayan tüm değişkenler Global değişkenlerdir. Kodun herhangi bir yerinde kullanılabilir ve erişilebilir.

$today = "Pazartesi"
def greet_user(user_name)
  out_text = "Merhaba #{user_name}, bugün #{$today}"
  puts out_text
end

puts "Bugün günlerden ne? #{$today}"
greet_user("vigo")  # Merhaba vigo, bugün Pazartesi

Bu örnekteki Global değişken $today değişkenidir.

Constants (Sabitler)

Sabit nedir? Değiştirelemeyendir. Yani bu tür değişkenler, ki bu değişken değildir :), sabit olarak adlandırılır. Kural olarak mutlaka BÜYÜK HARF'le başlar! Bazen de tamamen büyük harflerden oluşur.

My_Age = 18
your_age = 22

puts defined?(My_Age)    # constant
puts defined?(your_age)  # local-variable

My_Age sabit, your_age de yerel değişken...

Ruby'de ilginç bir durum daha var. Constant'lar mutable yani değiştirilebilir. Nasıl yani?

My_Age = 18

puts defined?(My_Age)    # constant
puts "My_Age: #{My_Age}" # My_Age: 18

My_Age = 22

puts defined?(My_Age)    # constant
puts "My_Age: #{My_Age}" # My_Age: 22

ama warning yani uyarı mesajı aldık!

untitled:6: warning: already initialized constant My_Age
untitled:1: warning: previous definition of My_Age was here

My_Age sabiti 6.satırda zaten tanımlıydı. Önceki değeri de 1.satırda diye bize ikaz etti Ruby yorumlayıcısı.

Paralel Atama

Hemen ne demek istediğimi bir örnekle açayım:

x, y, z = 5, 11, 88
puts x # 5
puts y # 11
puts z # 88

a, b, c = "Uğur", 5.81, 1972
puts a # Uğur
puts b # 5.81
puts c # 1972

x, y, z = 5, 11, 88 derken tek harekette x = 5, y = 11 ve z = 88 yaptık. İşte bu paralel atama.

Instance Variable

Instance dediğimiz şey Class'dan türemiş olan nesnedir. Bu konuyu detaylı olarak ileride inceleyeceğiz. Sadece ön bilgi olması adına değiniyorum. @ işareti ile başlarlar.

class User
  attr_accessor :name
  def initialize(name)
    @name = name
  end

  def greet
    "Merhaba #{@name}"
  end
end

u = User.new("Uğur")
puts u.greet         # Merhaba Uğur
puts u.name          # Uğur

u.name diye çağırdığımız şey User class'ından türemiş olan u nesnesinin Instance Variable'ı yani türemiş nesneye ait değişkenidir. Fazla takılmayın, Class konusunda bol bol değineceğiz...

Class Variable

Class'a ait değişkendir. Dikkat edin burada türeyen bir şey yok. @@ ile başlar. Kullanmadan önce bu değişkeni mutlaka init etmelisiniz (Yani ön tanımlama yapmalısınız)

class User
  attr_accessor :name
  @@instance_count = 0   # Kullanmadan önce init ettim
  def initialize(name)
    @name = name
    @@instance_count += 1 # Class'dan her instance oluşmasında sayacı 1 arttırıyorum
  end

  def greet
    "Merhaba #{@name}"
  end

  def self.instance_count # burası öneli
    @@instance_count
  end
end

user1 = User.new("Uğur")
user2 = User.new("Ezel")
user3 = User.new("Yeşim")

puts "Kaç defa User instance'ı oldu? #{User.instance_count}" # Kaç defa User instance'ı oldu? 3

Eğer kafanız karıştıysa sorun değil, Class konusunda hepsinin üzerinden tekrar geçeceğiz.